Rối loạn bùng phát gián đoạn là gì? Nguyên nhân và cách khắc phục

   Khi gặp các sự việc không như mong muốn, chúng ta thường cảm thấy khó chịu, tức giận, phẫn nộ. Đây là cảm xúc tự nhiên của cuộc sống. Nó chỉ xuất hiện khi có yếu tố kích thích. Thế nhưng với người bị rối loạn bùng phát gián đoạn, họ hung hăng, bốc đồng một cách đột ngột, vô lý so với tình huống đang diễn ra.

Rối loạn bùng phát gián đoạn là gì?

Rối loạn bùng phát gián đoạn là gì?

   Rối loạn bùng phát gián đoạn (Intermittent Explosive Disorder/IED) là tình trạng mà một người có cơn hung hăng, thịnh nộ và bạo lực bùng phát đột ngột có tính chất lặp đi lặp lại. Nhiều khi sự việc xảy ra không có gì làm họ phải tức giận nhưng họ vẫn phản ứng quá mức vô lý, không thể kiểm soát hành vi của bản thân.

   Cơn thịnh nộ được thể hiện trong lời nói và hành vi, có thể bùng phát đột ngột trong gia đình, nơi làm việc hoặc đang trên đường.

   Tình trạng này là một dạng rối loạn tâm thần mạn tính. Bệnh có thể tái phát trong nhiều năm nếu không được điều trị kịp thời.

Rối loạn bùng phát gián đoạn do nguyên nhân nào gây ra?

   Những yếu tố được cho là dẫn đến tình trạng rối loạn bùng phát gián đoạn bao gồm:

• Gen di truyền: Nếu trong gia đình có người thân mắc hội chứng này, bạn sẽ có nguy cơ cao hơn bị rối loạn bùng phát gián đoạn so với người khác.
• Môi trường sống: Người sống trong môi trường bạo lực, thường xuyên xung đột, gây hấn với người khác dễ phát triển chứng rối loạn bùng phát gián đoạn, rối loạn hành vi,…

Sống trong môi trường bạo lực dễ hình thành rối loạn bùng phát gián đoạn

• Nồng độ serotonin thấp: Serotonin là hormone hạnh phúc chi phối cảm xúc, trí nhớ và các hoạt động của cơ thể. Nếu nồng độ của nó thấp, con người sẽ trở nên tiêu cực với biểu hiện cáu kỉnh, hung hăng, buồn bã thất thường…  

   Ngoài các yếu tố trên, rối loạn bùng phát gián đoạn còn thường gặp ở một số đối tượng sau:

• Nam giới: Nam giới có tỷ lệ mắc chứng IED cao hơn so với nữ. Bởi lẽ, người đàn ông thường có tính cách hung hăng, bạo lực hơn so với phụ nữ.
• Người trẻ tuổi (dưới 40 tuổi): Rối loạn bùng phát gián đoạn thường xảy ra ở thời thơ ấu hoặc giai đoạn thanh thiếu niên, sau đó tiến triển theo thời gian. Các chuyên gia cho rằng, đối tượng này thiếu kinh nghiệm sống, không có kỹ năng kiểm soát cảm xúc nên nguy cơ mắc bệnh cao.
• Liên tục đối mặt với sang chấn tâm lý: Khi tâm lý bị tổn thương quá mức, kìm nén quá mức, con người sẽ bùng nổ với các cơn thịnh nộ, hung hăng và bạo lực.
• Mắc các rối loạn tâm thần khác: Các chuyên gia nhận thấy, những người mắc các rối loạn tâm thần liên quan đến hành vi bốc đồng sẽ có nguy cơ bị IED cao hơn, chẳng hạn như rối loạn nhân cách ranh giới, rối loạn nhân cách chống đối xã hội, rối loạn tăng động giảm chú ý,…

Các triệu chứng của rối loạn bùng phát gián đoạn

   Người bị rối loạn bùng phát gián đoạn thường có các triệu chứng bao gồm:

• Xuất hiện cơn thịnh nộ, bốc đồng một cách đột ngột.
• Khi phát bệnh, bệnh nhân có biểu hiện la hét, tranh cãi gay gắt, nóng nảy và không kiểm soát được lời nói.

Cơn thịnh nộ xuất hiện, người bệnh sẽ đột ngột la hét, nóng nảy

• Cơn thịnh nộ biểu hiện rõ qua lời nói và biểu cảm khuôn mặt.
• Tâm trạng không ổn định, dễ cáu gắt, tức giận với mức độ không tương xứng với tình huống.
• Bệnh nhân thường có hành vi đấm vào tường, phá hoại đồ đạc,…
• Hành vi gây hấn như tát, xô đẩy, đấm người khác. Trường hợp nặng có thể xảy ra ẩu đả, bạo lực gia đình và các hành vi hành hung động vật, con người.
• Xuất hiện ý nghĩ hoang tưởng, khiến họ có hành vi hung hăng và bạo lực với những người xung quanh.
• Các triệu chứng thể chất như tăng năng lượng, tức ngực, đánh trống ngực, đau đầu, căng cơ, ngứa ran,…

   Sau khi cơn phẫn nộ qua đi, người bệnh sẽ thấy nhẹ nhõm, mệt mỏi rồi xuất hiện cảm giác tội lỗi và hối hận.

Rối loạn bùng phát gián đoạn có nguy hiểm không?

   Rối loạn bùng phát gián đoạn gây ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe của bệnh nhân và cuộc sống những người xung quanh, cụ thể:

• Xung đột, mâu thuẫn với những người xung quanh vì các hành vi, lời nói nặng nề trong cơn bốc đồng.
• Nguy cơ thất nghiệp cao do hành vi bạo lực, gây hấn, lời nói gay gắt và thiếu chuẩn mực.

Người bị rối loạn bùng phát gián đoạn có nguy cơ cao thất nghiệp

• Cơn thịnh nộ bùng phát ở ngoài đường làm tăng nguy cơ gặp tai nạn giao thông, liên quan đến pháp luật, phải đối mặt với vấn đề tài chính.
• Sau các cơn bốc đồng, bệnh nhân thường có cảm giác tội lỗi vì không hiểu vì sao bản thân lại có hành vi hung hăng và lời nói gay gắt như vậy. Cảm xúc tiêu cực này làm tăng nguy cơ phát triển thành các bệnh tâm lý khác như rối loạn lo âu, trầm cảm.
• Nguy cơ cao lạm dụng rượu bia, thuốc lá và chất kích thích
• Trong cơn phẫn nộ, hormone cortisol và epinephrine tăng mạnh, làm tăng nhịp tim, huyết áp, nhịp thở, tăng năng lượng cho người bệnh. Thế nhưng về lâu dài, tình trạng này sẽ tiến triển thành bệnh cao huyết áp, tiểu đường…
• Rối loạn bùng phát gián đoạn làm bệnh nhân mâu thuẫn với những người xung quanh, dễ bị cô lập và gần như không thể kết hôn. Nếu có kết hôn, cuộc hôn nhân cũng nhanh chóng tan vỡ bởi cơn thịnh nộ đột ngột của người bệnh.
• Nguy cơ xuất hiện hành vi tự hại hoặc tự sát.

   Có thể thấy, rối loạn bùng phát gián đoạn gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Đồng thời, nó còn đe dọa đến cuộc sống những người xung quanh. Vậy phải làm gì để khắc phục tình trạng này?

Cách khắc phục tình trạng rối loạn bùng phát gián đoạn

   Những biện pháp được áp dụng cho người bị rối loạn bùng phát gián đoạn bao gồm:

Tâm lý trị liệu

   Tâm lý trị liệu có nhiều liệu pháp khác nhau. Tuy nhiên, đối với rối loạn bùng phát gián đoạn, liệu pháp nhận thức hành vi (CBT) là phương pháp mang lại hiệu quả cao nhất. CBT giúp người bệnh thay đổi suy nghĩ và hành vi tiêu cực. Đồng thời, nhà trị liệu còn trang bị cho họ các kỹ năng thư giãn, giải tỏa căng thẳng và học cách kiểm soát cảm xúc quá khích.

Trị liệu tâm lý có hiệu quả tốt cho người bệnh rối loạn bùng phát gián đoạn

Sử dụng thuốc tây y

   Khi cơn bốc đồng tái phát, bác sĩ sẽ kê thuốc tây y để giảm bớt sự hung hăng, gay gắt cho bệnh nhân. Các loại thuốc thường được chỉ định bao gồm:

• Thuốc chống trầm cảm (thường dùng nhất là chất ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc – SSRIs)
• Thuốc điều chỉnh khí sắc
• Thuốc an thần, giải lo âu
• Thuốc chống loạn thần

Các biện pháp hỗ trợ tại nhà

   Để kiểm soát được rối loạn bùng phát gián đoạn, bản thân người bệnh nên:

• Chia sẻ tình trạng sức khỏe của mình với những người xung quanh, bao gồm cả cấp trên và đồng nghiệp để được thấu hiểu, hỗ trợ.

• Tránh xa rượu bia, thuốc lá và chất gây nghiện.
• Tập thể dục thường xuyên để giải tỏa tâm trạng và ổn định cảm xúc.
• Xây dựng chế độ ăn uống hợp lý nâng cao sức khỏe thể chất và tinh thần.
• Áp dụng những biện pháp thư giãn tinh thần như: Ngồi thiền, tập yoga, nghe nhạc không lời, viết nhật ký…
• Tránh thức khuya, ngủ đủ giấc, ngủ sâu và ngon giấc.
• Sử dụng BoniBrain của Mỹ để phục hồi lại nồng độ hormone hạnh phúc là serotonin.

   Đến đây, hy vọng các bạn đã hiểu rõ hơn về tình trạng rối loạn bùng phát gián đoạn. Tình trạng này không chỉ làm giảm sức khỏe người bệnh mà còn ảnh hưởng đến mọi người xung quanh. Do đó, bạn nên khắc phục càng sớm càng tốt. Cảm ơn các bạn đã theo dõi bài viết!