Tìm hiểu thuốc chống trầm cảm ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc

   Một trong những biện pháp điều trị trầm cảm phổ biến nhất hiện nay là sử dụng thuốc chống trầm cảm. Trong đó, thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRI) là một trong những loại thuốc thường được các bác sĩ kê đơn nhiều nhất. Trong bài viết này, mời bạn cùng chúng tôi tìm hiểu nhóm thuốc này nhé.

Tìm hiểu thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc.

Thuốc chống trầm cảm SSRI là gì?

   Thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRI) là thuốc chống trầm cảm được kê đơn phổ biến nhất.

   SSRIs được Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) phê duyệt để điều trị các tình trạng sau:

• Trầm cảm.
• Rối loạn lo âu .
• Giai đoạn trầm cảm của rối loạn lưỡng cực .
• Rối loạn ám ảnh cưỡng chế (OCD) .
• Rối loạn hoảng sợ .
• Rối loạn tiền kinh nguyệt (PMDD) .
• Rối loạn căng thẳng sau chấn thương (PTSD) .
• Rối loạn lo âu xã hội.

Các thuốc thuộc nhóm SSRI đã được Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm (FDA) đã phê duyệt để điều trị trầm cảm là:

• Citalopram (Celexa)
• Escitalopram (Lexapro)
• Fluoxetine (Prozac)
• Paroxetin (Paxil, Pexeva)
• Sertraline (Zoloft)
• Vilazodone (Viibryd)

Cơ chế hoạt động của thuốc chống trầm cảm SSRI

   Thuốc ức chế tái hấp thu serotonin (SSRI)  có tác dụng làm tăng nồng độ serotonin trong não.

   Đây là một chất dẫn truyền thần kinh đóng vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh tâm trạng, điều hòa giấc ngủ, trí nhớ, hành vi xã hội và ham muốn tình dục của bạn.

   Sau khi serotonin thực hiện xong nhiệm vụ của nó, chúng sẽ được các tế bào thần kinh trong não tái hấp thu lại.

   Thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc sẽ ngăn chặn lại quá trình tái hấp thu này, nhờ đó làm tăng nồng độ serotonin trong não bộ.

SSRI làm tăng nồng độ serotonin trong não.

Liều lượng và thời gian điều trị

   Thuốc chống trầm cảm SSRI thường được bào chế ở dạng viên nén. Các bác sĩ sẽ kê theo liều dùng thấp nhất có tác dụng nhằm giảm nguy cơ gặp tác dụng phụ của thuốc.

   Liều lượng sử dụng tùy thuộc vào loại thuốc được kê đơn và mức độ bệnh, thông thường bạn sẽ phải uống từ 1 đến 3 viên, mỗi ngày một lần.

   Thuốc bắt đầu phát huy tác dụng sau từ 2 đến 4 tuần sử dụng. Trong thời gian đầu sử dụng, bạn có thể gặp một số tác dụng không mong muốn nhẹ. Những tác dụng phụ này thường sẽ hết sau một thời gian.

   Nếu sau 4 đến 6 tuần sử dụng mà bạn không cảm thấy thuốc mang lại bất kỳ tác dụng gì, hãy hỏi ý kiến của bác sĩ điều trị. Lúc này, bác sĩ có thể sẽ tăng liều thuốc hoặc thay thế một thuốc khác.

   Một đợt điều trị bằng thuốc chống trầm cảm thường kéo dài ít nhất 6 tháng. Tuy nhiên, một số người phải dùng lâu hơn thời gian này.

   Nếu bạn quên 1 liều, hãy uống ngay khi nhớ ra. Nếu lúc nhớ ra đã gần đến thời gian dùng liều tiếp theo thì bỏ luôn liều đó, không dùng liều gấp đôi ở liều sau.

Tác dụng không mong muốn

   SSRI là nhóm thuốc chống trầm cảm có ít tác dụng không mong muốn nhất do nó chỉ ức chế chọn lọc serotonin và ít gây ảnh hưởng đến các chất dẫn truyền thần kinh khác.

   Dưới đây là một số tác dụng phụ thường có:

• Buồn nôn, nôn hoặc tiêu chảy.
• Đau đầu.
• Buồn ngủ.
• Khô miệng.
• Mất ngủ.
• Căng thẳng, kích động hoặc bồn chồn.
• Chóng mặt.
• Các vấn đề về tình dục, chẳng hạn như giảm ham muốn tình dục, khó đạt cực khoái hoặc không thể duy trì sự cương cứng (rối loạn cương dương).
• Ảnh hưởng đến cảm giác thèm ăn, dẫn đến sụt cân hoặc tăng cân.

Một số tác dụng phụ ít phổ biến hơn là:

• Dễ bị bầm tím hoặc chảy máu, kể cả nôn ra máu hoặc  đi vệ sinh ra máu.
• Lú lẫn.
• Các vấn đề về di chuyển.
• Gặp ảo giác.
• Bí tiểu

SSRI gây đau đầu, buồn ngủ.

Thận trọng

Khi sử dụng nhóm thuốc này, bạn cần chú ý một số vấn đề sau:

Tương tác thuốc:

Thuốc chống trầm cảm SSRI tương tác với những thuốc sau:

• SSRI có thể làm tăng nguy cơ chảy máu. Vì vậy bạn không nên sử dụng cùng các thuốc có tác dụng tương tự như thuốc chống viêm không steroid (NSAID), aspirin, warfarin (Coumadin, Jantoven) và các chất chống đông máu khác.
• Theophylline – Thuốc dùng để điều trị bệnh hen suyễn.
• Clozapine và pimozide – Thuốc dùng để điều trị tâm thần phân liệt và rối loạn tâm thần.
• Lithium – Thuốc dùng để điều trị trầm cảm nặng và rối loạn lưỡng cực.
• Triptans – Thuốc dùng để điều trị chứng đau nửa đầu .
• Thuốc chống trầm cảm khác – Bao gồm thuốc chống trầm cảm ba vòng (TCAs), thuốc ức chế monoamine oxidase (MAOIs) và thuốc ức chế tái hấp thu serotonin-norepinephrine (SNRIs).

Đối tượng thận trọng

  SSRI cũng cần được sử dụng thận trọng nếu bạn có một số vấn đề sức khỏe như sau:

• Rối loạn lưỡng cực và bạn đang trong giai đoạn hưng cảm (giai đoạn tâm trạng cực kỳ dễ bị kích động), mặc dù chúng có thể hữu ích cho các giai đoạn trầm cảm.
• Rối loạn chảy máu, chẳng hạn như bệnh máu khó đông.
• Bệnh tiểu đường
• Chứng động kinh  – Chỉ nên dùng SSRI nếu chứng động kinh của bạn được kiểm soát tốt và nên dừng thuốc nếu chứng động kinh của bạn trở nên tồi tệ hơn.
• Tăng nhãn áp góc hẹp.
• Các vấn đề nghiêm trọng về thận, gan hoặc tim.

Hội chứng serotonin

   Hội chứng serotonin thường xảy ra nhất khi kết hợp hai loại thuốc làm tăng mức serotonin. Các dấu hiệu và triệu chứng của hội chứng serotonin bao gồm lo lắng, kích động, sốt cao, đổ mồ hôi, lú lẫn, run, bồn chồn, thiếu phối hợp, thay đổi lớn về huyết áp và nhịp tim nhanh.

Phụ nữ mang thai:

   Một số thuốc chống trầm cảm có thể gây ảnh hưởng đến thai nhi khi dùng trong thời gian mang thai hoặc đang cho con bú như sau:

• Sảy thai.
• Dị tật bẩm sinh ảnh hưởng đến tim của em bé ( bệnh tim bẩm sinh )
• Em bé được sinh ra với một tình trạng hiếm gặp được gọi là tăng huyết áp phổi dai dẳng ở trẻ sơ sinh (PPHN), gây ra các vấn đề về hô hấp và tuần hoàn.

Thận trọng khi sử dụng thuốc chống trầm cảm cho phụ nữ có thai.

Hội chứng cai nghiện:

  Ngừng điều trị thuốc chống trầm cảm đột ngột hoặc bỏ lỡ nhiều liều có thể gây ra các triệu chứng giống như hội chứng cai nghiện. Bạn chỉ nên giảm liều dần dần theo chỉ định của bác sĩ. Một số triệu chứng của hội chứng cai nghiện là:

• Khó
• Buồn nôn
• Chóng mặt
• Các triệu chứng giống như cúm
• Các vấn đề về giác quan, chẳng hạn như nóng rát, ngứa ran, “ù ù” hoặc cảm giác giống như điện giật nhẹ.

Nguy cơ tự tử:

   Trẻ em, thanh thiếu niên và người lớn dưới 25 tuổi có thể gia tăng ý nghĩ hoặc hành vi tự tử khi dùng SSRI, đặc biệt là khi họ bắt đầu dùng lần đầu hoặc khi họ dùng một liều khác.

   Mong rằng bài viết này đã giúp bạn hiểu rõ hơn về nhóm thuốc chống trầm cảm SSRI. Đây là nhóm thuốc kê đơn, vì vậy bạn không được tự ý dùng thuốc mà chỉ sử dụng khi có chỉ định của bác sĩ.